Düzensiliğin Düzeni

Her şey de o kadar çok düzen aramaya başladık ki bize düzensiz gelen her şeyi neredeyse bir kenara atmaya başladık. Önümüze her ne gelirse anlayabilmek için olabildiğince basite indirgemeye çalışıyoruz. Aslında burada insanoğlu kendi acziyetini anlamaya çalışacağına bir çok yeni hayaller kurup, kendini haklı çıkarmak için sonun gelmeyen savunmalar yapıyor.

Mesela bilim insanları bir şeyi inceleme başladıklarında hemen geride ne varsa bir köşeye atıp bir atoma kadar iniyorlar ve hemen de hidrojeni seçiyorlar ki her şeyi anlamayı kolaylaştırsınlar diye. Ama yinede pek bir şeyin anlaşıldığını söylemek mümkün değil sanırım.

Bir iplik gibi sırası ile bir şeyler çözüme ulaşıyorsa bunları araştırmak, incelemek konusunda baya ileriye gittik insanoğlu olarak ama gel gör ki söz konusu ipimizde bir düğüm olursa her şey birbirine karışıyor ve acziyetimiz karşımıza çıkıyor.

Ama bu düzensiz gibi görünen yapılara biz uzaktan baktığımızda o kadar farklı şeyler oluyor ki. Söylemek istediğimi şöyle açıklayayım. Mesela, elektronik devre ve devre elemanlarında inceleme açısından genelde tek atomlara sahip olan malzemeler kullanıyoruz. Yaptığımız her şeyde kendimize göre bir düzen istiyoruz ve bu düzenden en ufak bir sapma olursa bu kusurlu diyoruz, bunun en bariz örneği, aynı fabrikada aynı anda üretilen iki cihazın birinin yıllarca çalışması diğerinin ise kısa bir sürede bozulması. İşte bu bizim kendi hesaplarımıza göre olması gereken düzenin önemini bize gösteriyor. Ama yaptığımız her şeyin neredeyse üç beş elementi aşmayacak şekilde olması bizler için çok önemli. Diğer taraftan baktığımızda yapacağımız işlerde bir kaç atom söz konusu değilde bu bir kaç beş on olursa bizim ilmimiz burada bitme noktasına geliyor ve sistemlerin çalışması tamamen farklılaşıyor. işte burada düzensizlik söz konusu oluyor ve biz bunları bir çeşit kusurlarla ifade etmeye çalışıyoruz.

Benim söylemek istediğim kısımda tam burası işte, bu kusur olarak nitelendirdiğimiz kısım da neden bir düzenin olmayacağını düşünmüyoruz. Söz konusu duruma "kelebek etkisi" olarak baktığımız da bu mesele çok güzel bir şekilde izah oluyor. Bizim kusur olarak gördüğümüz şey aslında bir çok olayın etkisi ile olması gereken şeyin tamamı ile kendisi olur. Yani bizim hata olarak algıladığımız kısım aslında tam da olması gereken şey. İşte burada yine insanın acziyeti söz konusu. Bizim bilmediğimiz, ama bir şeylerin doğru düzgün olması için gerekli olan düzeni Rabbimiz bizim anlamayacağımız bir şekilde oluşturuyor.

Bizim düzensiz diye gördüğümüz her şeyde aslında bir düzen mevcut. Yani Rabbimiz her şeyi bir hayır ile beraber yaratıyor. Sadece bizim idrakimiz bunu algılayacak düzeyde değil. Elimizdeki ipte düğüm varsa biz yolun yönünün değiştiğini sanıyoruz ama sadece gideceğimiz mesafeye gitmemiz gereken zamanın uzaması gerektiğinin farkında olamıyoruz.